mr Piano man

Ρίξε μια ματιά στο γραφείο του αρχιτέκτονα Ρέντσο Πιάνο, στη Γένοβα:

Νομίζω ότι είναι ο πιο τυχερός άνθρωπος στον κόσμο, από πλευράς χώρου εγασίας, το γραφείο είναι χτισμένο στην πλαγιά ενός λόφου και σου δίνει την εντύπωση ότι είναι έτοιμο να βουτήξει μέσα στη θάλασσα.
Περισσότερες και καλύτερες φωτογραφίες του έργου αυτού, αλλά και όλων των σημαντικών έργων του Πιάνο, υπάρχουν στο επίσημο και πολύ καλοφτιαγμένο site του αρχιτέκτονα.
Έχοντας ρίξει μια πρώτη ματιά σε φωτογραφίες κτηρίων (ή μάλλον αρχιτεκτονημάτων, όπως στην περίπτωση του Kansai International Airport στην Ιαπωνία, ή του Jean-Marie Tjibaou Cultural Center στη Νέα Καληδονία) του Piano, δεν είχα εντυπωσιαστεί ιδιαίτερα.

Όντας και αρκετά άσχετη από αρχιτεκτονική, θα έλεγα μάλιστα ότι εκτός από το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι, δεν είχα βρει άλλο έργο που να τραβάει αμέσως την προσοχή και να σε κάνει να πεις, «α, να ένα κτήριο του Πιάνο» (άσε που το συγκεκριμένο το έχει κάνει μαζί με τον Richard Rogers).

Παρακολουθώντας όμως τον ίδιο τον αρχιτέκτονα να παρουσιάζει τα διάφορα ανά τον κόσμο projects του, και κυρίως, να εξηγεί τη φιλοσοφία πίσω από τη σύλληψη και δημιουργία τους, είδα με διαφορετικό μάτι τη δουλειά του και ενθουσιάστηκα από την προσοχή στις ελάχιστες λεπτομέρειες ενός μεγάλου έργου, καθώς και την προσπάθεια πίσω από κάθε έργο ώστε να είναι διαφορετικό από το άλλο, πάντα όμως σε σύμπνοια με το περιβάλλον του και τον στόχο που εξυπηρετεί.
Συν τοις άλλοις, ο Piano μου φάνηκε και καλός ομιλητής - μόνο η προφορά του στα αγγλικά ήταν κάπως κουραστική για να τον παρακολουθείς με άνεση. Μου άρεσε που άρχισε μιλώντας περί γειτνίασης της γενέτειρας του, Γένοβας, με την Αθήνα, αναφέροντας ως συνδετικό κρίκο τη θάλασσα της Μεσογείου, την οποία λατρεύει. Και φυσικά, το φως του ήλιου, που είναι τόσο χαρακτηριστικό στοιχείο στη ζωή των δύο αυτών τόπων.
Αν και 72 ετών, μιλούσε με ενθουσιασμό για την αρχιτεκτονική, σαν να ήταν περιπέτεια, ή μάλλον, ήταν ενθουσιώδης ακριβώς επειδή η αρχιτεκτονική είναι περιπέτεια.
Από τις απίστευτες δυσκολίες της δημιουργίας ενός αεροδρομίου πάνω σε ένα τεχνητό νησί (Kansai Airport), της ανακαίνισης αλλά και επέκτασης της Morgan Library στο ιστορικό κέντρο της Νέας Υόρκης («ανάμεσα σε κτήρια τόσο παλιά, που αναλογικά για τους αμερικάνους, είναι κάτι σαν παρθενώνας»), την αναδόμηση της Potsdamer Platz στο Βερολίνο, μέχρι το τωρινό ζητούμενο, αυτό της επίτευξης της «καλής θέας» (bellavista) σε μια τόσο πυκνοκατοικημένη και χωρίς θέα περιοχή όπως η Καλλιθέα και το Φάληρο, όπου σύμφωνα με το σχεδιασμό, θα γίνει το Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, που θα στεγάσει την νέα Εθνική Λυρική Σκηνή και την Εθνική Βιβλιοθήκη.

Εξαιρετικά μεγαλόπνοο έργο και μακάρι να γίνουν όλα τόσο ωραία, από αισθητική, περιβαλλοντική και λειτουργική άποψη (αλλά αυτό συνήθως παραμένει ευχή στην Ελλάδα…)

Τελοσπάντων, ας επιστρέψω στον Piano, ο οποίος περιέγραψε γλαφυρά την έννοια της «διαφάνειας» των κτηρίων, με την έννοια της αλληλεπίδρασης και του διαλόγου με τον περιβάλλοντα χώρο, όπως ας πούμε στα γραφεία-ουρανοξύστη της “New York Times” (η εφημερίδα της πόλης που δεν κοιμάται ποτέ, στη καρδιά του κέντρου της πόλης αυτής, τι ωραία ιδέα), το Beyeler Foundation Museum στην Ελβετία, αλλά και το μουσείο για την Menil Collection και την γκαλερί Cy Twombly στο Τέξας.

Ο αρχιτέκτονας όμως πρέπει να είναι και ανθρωπολόγος, να αντανακλά τη φύση, την ιστορία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός τόπου στο έργο του, όπως στην περίπτωση του Πολιτιστικού Κέντρου στη Ν. Καληδονία, ή του Κέντρου Paul Klee στη Βέρνη.
Και βέβαια, να εφαρμόζει τις αρχές της βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, μπας και υπάρξει κάποια εξοικονόμηση ενέργειας, δεδομένης της κατάστασης στην οποία έχουμε φτάσει σήμερα… Ας πούμε, η στέγη της Ακαδημίας Επιστημών της Καλιφόρνια, στο Σαν Φρανσίσκο, είναι καλυμμένη άκρη-ως-άκρη από γηγενή φυτά που δεν χρειάζονται άρδευση και που, αν κατάλαβα καλά από την προφορά του Πιάνο, σε συνδυασμό με τα υλικά και τον σχεδιασμό του φωτισμού και εξαερισμού του κτηρίου, κάνουν περιττή τη χρήση κλιματιστικού – κάτι σχεδόν ανήκουστο στις ΗΠΑ και δη στην Καλιφόρνια.

Είπε και άλλα πολλά ο Renzo Piano που δεν τα θυμάμαι τώρα. Η ομιλία του για τα έργα που έχει ήδη δημιουργήσει, αλλά και η παρουσίαση των σχεδίων του για τα ελληνικά έργα της Βιβλιοθήκης και της Λυρικής ομολογώ ότι με συνεπήραν. Ο συμπαθής Ιταλός σε ενέπνεε να συμμετέχεις οικιοθελώς στο όραμά του, έκανε απόλυτα κατανοητή τη φιλοσοφία του και άφησε έναν αέρα ευγένειας και ήρεμου, ανθρώπινου κοσμοπολιτισμού.

Πριν καν προλάβει να κατέβει από το βάθρο όμως, ο Πιάνο γιουχαΐστηκε εντόνως από φοιτητές της Αρχιτεκτονικής, οι οποίοι άρχισαν να κατεβαίνουν προς τη σκηνή του Μεγάρου Μουσικής, όπου έλαβε χώρο η παρουσίαση, κρατώντας ένα τεράστιο κόκκινο πανό με συνθήματα κατά της τσιμεντοποίησης και υπέρ του πρασίνου και της απόδοσης των δημόσιων χώρων στο λαό.

Δεν νομίζω βέβαια ότι η διαμαρτυρία απευθυνόταν προς τον ίδιο τον αρχιτέκτονα. Ούτε ευσταθεί το περιεχόμενο της προκήρυξης που μοίρασαν τα παιδιά με το πανό, ως προς την παράγραφο που αναφέρει ότι τα έργα στο Φάληρο θα γίνουν χωρίς αισθητική και αρχιτεκτονική παρέμβαση – εδώ λέμε ότι κοτζάμ βραβευμένος και σεβαστός αρχιτέκτονας θα ασχοληθεί με αυτά! Κρίμα που η εκδήλωση έκλεισε με τόσο αγενή τρόπο για αυτόν.
Μάλλον η συγκεκριμένη παράγραφος ταιριάζει απόλυτα στα σχέδια για τον Βοτανικό, άλλη πληγή κι αυτή, και δεν αναφέρομαι στο γήπεδο.
Κατά τ’άλλα, το φυλλάδιο που μοιράστηκε έγραφε σωστά πράγματα, ωστόσο τα μικρόφωνα έκλεισαν, το τιμώμενο πρόσωπο φυγαδεύτηκε και κανένας διάλογος ή ερωταπαντήσεις δεν υπήρξε.
Μένει να δούμε σε έξι περίπου χρόνια αν θα μπορούμε να βολτάρουμε πάνω στη μακριά προμενάδα που θα οδηγεί ευθεία φάτσα στη θάλασσα, καθώς θα περιμένουμε να αρχίσει η παράσταση της Λυρικής, και που η όπερα δεν μ’αρέσει, αλλά αν γίνει τόσο καλό το μέρος όπως περιέγραψε ο αρχιτέκτονας, κάθε απόγευμα εκεί θα βρίσκομαι.